Allt frá því að breska ríkisstjórnin ákvað í byrjun mars 2022 að frysta allar eigur Roman Abramovich í Bretlandi og taka þátt í refsingum og viðskiptaþvingunum (sanction) þeim sem Bandaríkin og flestar Evrópuþjóðir lögðu á þá sem höfðu tengsl við Pútin og Rússland eftir að innrás í Úkraínu hófst hálfum mánuði áður, þar á meðal heilt knattspyrnufélag eða Chelsea, var Abramovich gert að selja Chelsea snimmhendis og átti ágóðinn að renna til fórnarlamba stríðsins. Salan gekk fljótt og vel en haldlagður ágóðinn (af bresku ríkisstjórninni) hefur ekki skilað sér enn á stríðshrjáða svæðið. Má segja að að þar með hafi lokið einhverju glæsilegasta tímabili (innanlands og erlendis) sem nokkurt félag í Englandi hefur átt. Frá því að Abramovich keypti Chelsea af Ken Bates (1982-2003) á miðju ári 2003 og þar til þennan kalda dag í mars 2022 stóð Chelsea sig með eindæmum vel á knattspyrnuvellinum. Nítján ár af velgengni þar sem 21 titlar og bikarar unnust. UEFA Champions League tvisvar, UEFA Europa League tvisvar, UEFA Supercup og FIFA Club World Cup einu sinni. Premier League fimm sinnum, FA Cup fimm sinnum og League Cup þrisvar. Geri aðrir betur og svarið er einfaldlega NEI.
Mynd: 360TV
Abramovich elskaði þessa íþrótt (fótboltann) og vildi að Chelsea léki fallega en árangursríka knattspyrnu. Hann keypti því úrvalsleikmenn til félagsins og fékk reynda, hæfa og kappsama stjóra til að sjá um að næstum alltaf glitti í nýja silfurlitaða muni í verðlaunaherbergi félagsins. Hann gerði miklar kröfur til leikmanna og knattspyrnustjóra og skipti hikstalaust um kallinn í brúnni ef árangur var óásættanlegur (að hans mati) og jafnvel þótt vel gengi (sbr. Mourinho í byrjun tímabils 2007/08 þrátt fyrir frábæran 2006/07 árangur og Di Matteo eftir Meistaradeildarsigurinn 2012). Þessi 19 ár Chelsea í eignarhaldi Abramovich voru því sannkölluð hamingjuár flestra okkar Chelseapunga þótt við höfum þurft að taka súrum ósigrum á stundum enda uxu væntingar til liðsins með veldisvísi og þá mögulega “úr hófi”. En sigrunum fjölgaði og hamingjustundirnar hafa verið því verið mun fleiri í kjölfarið. Kröfur um árangur og titil á hverju ári varð normið en ekki undantekningin.
Mynd: Chelseafc.com
Nú erum við að tala um KARLALIÐ Chelsea en við getum alveg þakkað Abramovich fyrir að byggja upp knattspyrnu”akademíu” í heimsklassa. Akademía sem hefur skólað hundruði barna og unglinga í íþróttinni það vel að þeir eru margir eftirsóttir í bestu knattspyrnudeildum heims. Leikmenn (karlalið) akademíunnar unnu 20 titla í öllum aldursflokkum í tíð Abramovich.
Ekki síður má gleyma kvennaliði Chelsea sem Abramovich efldi til muna en ári eftir komu hans (2004) vann kvennalið Chelsea sér rétt í efstu deild og hefur verið þar síðan. Síðustu 10 árin hefur sigurganga kvennaliðs Chelsea verið nánast óslitin. Yfir tíu titlar (deilda- eða bikarkeppni) unnust á tíma Roman og eiginlega samfellt síðan. Allt má þakka áhrifum og áherslum sem Abramovich setti sínu félagi. Við eigum Abramovich því mikið að þakka en þetta voru sigursælustu ár Chelsea í 120 ára sögu þess. Hann rak félagið af ástúð og umhyggju fyrir íþróttinni en ekki gróðahyggju.
Síðasta heila ár Chelsea undir stjórn Abramovich 2021 sá hann lið sitt verða Evrópumeistara (Champions League) í annað sinn og nú undir stjórn Thomas Tuchel (kom til Chelsea í janúar 2021). Tuchel og Chelsea náðu fjórða sætinu í Úrvalsdeildinni, komust í úrslit í FA bikarnum, komust í fjórðu umferð Deildabikarsins og EVRÓPUMEISTARAR (Champions League).
Tímabilið 2021-2022 byrjaði einnig vel en Chelsea var í efsta sæti Úrvalsdeildarinnar næstum fram að jólum en síðan dró aðeins af liðinu eftir áramótin og það endaði í þriðja sæti. Chelsea lék til úrslita í bæði FA- og Deildabikarnum, komust í fjórðungsúrslit í Meistaradeild Evrópu, unnu UEFA Super Cup sem og FIFA Club World Cup. Allt undir styrkri stjórn hins frábæra Tuchel. Því miður þurfti Abramovich að sjá af augasteininum sínum, Chelsea, áður en tímabilinu lauk.
Mynd: Getty Image/BBC Sport
Nýir eigendur – Ný viðhorf.
Þeir sem keyptu Chelsea eru að stærstum hluta bandarískir FJÁRFESTAR, þ.e. Fjárfestingarsjóðurinn Clearlake Capital (í meirihluta) ásamt Tod Boehly, M. Walter og H. Wyss. Stofnað var rekstrarfélaga um herlegheitin er nefnist BlueCo. Við kaupin á félaginu lýsti Boehly því yfir að þeirra (BlueCo) framtíðarsýn væri á hreinu. “Að GERA áhangendur félagsins hreykna og viðhalda velgengni félagsins sem og að hlúa að og yrkja ungviðinn (akademían) og jafnframt fá til félagsins hæfileikaríkustu leikmennina hverju sinni”. Þessi ummæli virkuðu háleit þrátt fyrir að áhangendur Chelsea hafi þótt innihald þeirra og merking sjálfsögð og eðlileg í Romanveldi.
En BlueCo hafði greinilega ákveðna fyrirmynd í Brighton & Hove Albion þegar kaupin fóru fram. Gagnadrifin kaup á ungum leikmönnum sem frelsaðir eru einhvers staðar frá, tuktaðir og slípaðir til og seldir með miklum hagnaði til annarra liða, þar á meðal til Chelsea (Cucurella, Caseido, Pedro og Sanches). Hið sama skyldi nú yfirfærast á Chelsea. Einnig skyldi nýta sér Akademíuna sem var vannýtt AUÐLIND að mati BlueCo og mátti hámarka hagnað í. Boehly og kó fékk Paul Winstanley (Sporting Director hjá Brighton) og Graham Potter þjálfara Brighton til starfa fyrir Chelsea. Það átti sem sagt að yfirfæra Brighton viðskiptamódelið, eins og það kom af skepnunni, yfir á Chelsea. Gallinn á þeim gjörningi var sá að Brighton er bara pulsusjoppa meðan Chelsea er Michelin matsölustaður. Eina silfurtauið sem Brighton hefur unnið á efsta stigi er Charity Shield fyrir HUNDRAÐ OG FIMMTÁN ÁRUM síðan. Aldrei unnið fyrstu deildina hvað þá Úrvalsdeildina, hvorugan BIKARINN (FA eða Deilda) og þá enga titla í Evrópu. Þannig að þessu eru ekki saman að jafna. Pylsur geta þó verið ágætar.
Tod Boehly hafði að vísu gert Abramovich þriggja milljarða punda tilboð í Chelsea árið 2019 sem Roman hafnaði. Tod Boehly hefur reynslu af rekstri íþróttafélags en hann á 20% eignarhlut í Los Angeles Dodgers (hafnarbolti) og 27% meðeignarhlut í Los Angeles Lakers (körfubolti). Egbali og J. Feliciano, stofnendur fjárfestingasjóðinn Clearlake Capital, koma báðir úr bankageiranum og eru sérfræðingar í “yfirtöku fyrirtækja” frekar en rekstri íþróttafélaga. Enda kom fljótt í ljós hin raunverulega ástæða og forsenda kaupa Clearlake Capital á Chelsea þegar Egbali (Clearlake Capital) lét eftirfarandi frá sér fara:
“Við töldum Chelsea sem eign vera í hreinskilni sagt fyrirtæki sem var ekki sérstaklega vel stjórnað eða rekið hvað snertir knattspyrnuna sjálfa, íþróttastarfsemina í heild og því síður kynningarstarf fyrir félagið, svo þetta eru þýðingarmikil tækifæri sem gefast fyrir félagið sem við munum skoða nánar fyrir okkur, þar á meðal möguleika á að kanna eignarhald fleiri félaga (multi-club). Við skoðuðum það vel og ítarlega og komumst að þeirri niðurstöðu að evrópsk íþróttafélög séu líklega um 20 árum á eftir bandarískum íþróttafélögum hvað varðar háþróun og fágun hvort sem er á viðskiptasviðinu eða á notkun gagna til að ná tilætluðum árangri á íþróttasviðinu. […] Þetta (Chelsea) eru alþjóðlegar eignir, alþjóðlegur áhorfendahópur sem við teljum að við getum örugglega hjálpað til við að stækka.“ …………..“ „Við teljum að það sé til leið að hafa stjórn á launakostnaði en samt að “framleiða gæðavöru” einfaldlega með því að nota gögn (data), með því að nota fjölklúbbaeignarhald.“ …………..“[Og] það er hin fullkomna leið til að þróa hæfileikaríka leikmenn þar sem þú þarft ekki að eyða brjálæðislegum peningum í launakostnað. [Við] réðum þjálfara frá Brighton (Potter) en við teljum að þeir (Brighton) séu eitt best rekna liðið í ensku Úrvalsdeildinni. Eigandi þess er með bakgrunn í rekstri íþrótta tengdra félaga og gagnavinnslu”.
Mynd: Financial Times. Gögn. 21st Club
Ég efast ekki um að Abramovich hefði getað rekið Chelsea á hagkvæmari og hagnaðardrifnari máta en það var ekki það sem vakti fyrir honum. Hann vildi sjá fallegan fótbolta og glæsta sigra og vinninga. Þar lá hans ástríða og við, áhangendurnir, nutum góðs og ánægju af.
Gary Neville lét þessi ummæli falla um Abramovich eftir söluna á Chelsea:
„Chelsea hefur notið mikillar velgengni síðustu 20 árin. Það hefur ekkert endilega með peninga að gera, við höfum séð félög eins og Manchester United og Arsenal og fleiri sem sett hafa milljarða í liðið og ekki náð þeim árangri sem Chelsea hefur náð á þessum tíma. Chelsea getur verið öruggt með að þeir muni eiga ríka eigendur en munu þeir eiga eigendur sem eru skynsamir knattspyrnuunnendur? Því það hefur Abramovich verið.“
Hverjar sem forsendur BlueCo voru við kaupin á Chelsea þá var starfandi stjóri við völd þegar yfirtaka átti sér stað. Þjálfari sem hafði staðið sig frábærlega þann stutta tíma sem hann hafði verið.
Thomas Tuchel var aðeins búinn að vera stjóri í rúmt ár hjá Chelsea en samt unnið (ásamt liðinu) til fleiri verðlauna en margir stjórar á lífsleiðinni. Margir væntu því mikils af samstarfi þessa nýja eignarhaldsfélags (BlueCo) og Tuchel. Farið var í miklar fjárfestingar á leikmönnum til að gera klárt fyrir tímabilið 2022-23. Greinilegt var að núverandi viðskiptamódel BlueCo var ekki fullmótað, það er ALDURSTAKMARK (<26ár) og LÁGLAUNASTRÚKTUR var ekki hafður til hliðsjónar þegar 250 milljónum punda var eytt í Sterling, Koulibaly, Aubameyang, Cucurella og Fofana. Einnig voru keyptir Slonina, Chukwuemeka, Casadei og Zakaria fenginn að láni.
Greinilegt var að Boehly með sína reynslu úr íþróttageiranum vildi kaupa þekkta reynslubolta í bland með efnilegum leikmönnum og fyrir þá reynslu þarf maður að borga hærri laun, þ.e. hin hefðbundna almenna aðferð betri liða við kaup á leikmönnum: 1. Að greina þörfina. 2. Að finna bestu leikmennina (á lausu eða ekki) sem henta í stöðuna/leikkerfið. 3. Reyna að kaupa þá með öllum mögulegum aðferðum, eiginlega á hvaða verði sem er. 4. Að bjóða mjög góð laun sem aðdráttarafl.
Egbali var (og er) á annarri skoðun en Boehly og á endanum hefur hans skoðun verið ofan á í leikmannakaupum eftir þessi risakaup fyrsta árið. Semsagt það módel sem félagið býr að í dag. Að kaupa unga framúrskarandi leikmenn, á hagstæðum verðum og greiða þeim lág laun en hafa árangurstengdan launahvata sem gulrót. Og afskrifa kaupverðið á löngum tíma (7-9 ár).
Mynd: Darren Walsh/Chelsea FC – Getty Images
Þegar tveir ólíkir íþróttaheimar mætast er óhjákvæmilegt að verulegir árekstrar gerist. Ekki síst þegar stjórinn er með jafn ákveðnar skoðanir og Tuchel. Tuchel fannst eigendurnir vera að vasast of mikið í daglegum rekstri og var mjög óánægður þegar þeir létu Granovskaia og Cech fara en þau höfðu unnið náið með Tuchel. Ekki veit ég hvort eigendurnir mættu með fylgdarliði og jafnvel fjölskyldu í búningsklefann hjá Tuchel og leikmönnum í hálfleik eins og tíðkast í Bandaríkjunum (gerðu það hjá Lampard) en í byrjun september hafði Chelsea unnið 3 leiki, tapað 2 og gert 1 jafntefli (í Deildinni). Þann 6. september tapaði liðið “úti” sínum fyrsta leik í Champions Leage gegn Dynamo Zagreb. Daginn eftir var Tuchel látinn fjúka og stjórinn (Potter) frá fyrirmyndarfélaginu var ráðinn. Eftirmæli Boehly um fráfarandi stjóra voru þau “ að það væri hrein martröð að vinna með Tuchel”.
BlueCo missti sig enn meira í vetrarglugganum (2023-23) og keypti leikmenn fyrir um 300 miljón punda eða um 575 milljón þetta tímabil. Seldi aðeins fyrir um 75 milljónir þannig að fyrsta tímabil BlueCo var HÁLFUM MILLJARÐI PUNDA eytt í leikmannakaup. Chelseahatarar eins og Carragher og álíka kumpánar fengu bullandi útrás við að úthúða heimsku og vankunnáttu þessara nýju eigenda og fundu þeim og félaginu allt til foráttu. Þeirra tuð hafði svo sem lítið breyst frá því Abramovich keypti Chelsea, aðeins hefur verið skipt um nöfn eigenda í gífuryrðunum.
Mynd: The Athletic Gögn. Opta/FBref
Og hver var svo afraksturinn af kaupæðinu þetta fyrsta heila tímabil 2022-23? Chelsea endaði í 12. sæti í deildinni og hefur aldrei lent neðar sl. 30 ár í Úrvalsdeildinni. Mourinho/Hiddink enduðu í 10. sæti með liðið 2015-16 en öll önnur ár frá 1995-96 hefur Chelsea aldrei lent neðar en í 6. sæti fyrr en Móri/Hiddink og Potter/Lampard komu að málum. Grínið er þó að Chelsea varð Englandsmeistari (Mourinho) 2014-15 tímabilið og síðan aftur 2016-17 eða ári eftir “Móri Horribilis”. En áfram með Potter/Lampard og þeirra afrek þetta tímabil. Chelsea var hent út úr báðum bikarkeppnunum í þriðju umferð eða fyrir áramót en komst í fjórðungsúrslit í Evrópukeppninni. Potter var látinn fara í byrjun apríl og Lampard tók við. Potter var búinn að reyna allar gerðir af leikskipulagi (sjá mynd) og nokkra til viðbótar en ekki gekk rófan. Lampard gat því miður engu bjargað það sem eftir lifði vetrar og liðið tapaði 8 leikjum, gerði 2 jafntefli og vann einn leik undir hans stjórn. Chelsea skoraði aðeins 38 mörk í Úrvalsdeildinni þetta tímabil.
Fyrsta tilraun BlueCo í enska boltanum, gagnadrifin eða ekki, var frekar hneisuleg. Og lítið fékkst fyrir þennan hálfan milljarð punda í leikmannakaupum á fyrsta tímabil BlueCo. Carragher og aðrir hatursmenn Chelsea fitnuðu eins og púkinn á fjósbitanum af hreinu eigin monti. Loksins höfðu þeir rétt fyrir sér í eilífðargagnrýninni á Chelsea. Bara heimskir, ríkir kanar að gera sig breiða í íþrótt sem þeir hafa ekki vit á. Lítið vissu þeir hvað þeir höfðu rangt fyrir sér.
Að vísu höfðu þeir rétt fyrir sér að nokkru leyti. Í gagnavinnslu gildir lögmálið: skítur inn=skítur út. Niðurstaðan verður aldrei betri en gögnin sem þú notar. Það er að þær forsendur sem þú setur fyrir gagnavinnslunni og fæðir gagnagrunninn með verða að vera “rök”réttar. Hvernig þeir komust að þeirri niðurstöðu að Mudryk væri 62+27= 89 milljón punda virði er mér og fleirum ráðgáta. Enzo Fernandes var einnig keyptur á gufurugluðu verði eða 107miljónir punda eða langt yfir eðlilegu markaðsverði. Þannig að verulegir hnökrar voru á “gagnavinnslunni” á fyrsta tímabili BlueCo hvað snertir leikmannakaup.
Lampard hafði verið ráðinn til bráðabrigða eftir að Potter var rekinn þannig að finna þurfti nýjan stjóra fyrir næsta tímabil, það er 2023-24. Leit hófst að slíkum manni og á endanum var Mauricio Pochettino ráðinn til tveggja ára eftir að “íþróttateymi” félagsins hafði ígrundað rækilega alla aðra kosti. Stjórn Chelsea var “hreykin af ráðningarferlinu” að sögn eigenda félagsins eins og haft er eftir þeim á heimasíðu Chelsea.
Seinni hluti greinarinnar mun fjalla um tímabil Pochettino og Maresca sem og spáð í veturinn framundan og næstu framtíð.
Björgvin Óskar
Bobhornið
#1-2025
